Το Κρυονέρι είναι βόρειο προάστιο των Αθηνών και δημοτική κοινότητα του Δήμου Διονύσου στην περιφερειακή ενότητα Ανατολικής Αττικής. Δημιουργήθηκε το 1923 από Μικρασιάτες και σήμερα αποτελεί μέρος του πολεοδομικού συγκροτήματος Αθηνών και έχει πληθυσμό 5.318 κατοίκους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2021, και καταλαμβάνει έκταση 4,531 τ.χμ.. Η περιοχή εντοπίζεται στις ανατολικές υπώρειες της Πάρνηθας, σε έκταση του ευρύτερου τέως βασιλικού κτήματος Τατοΐου, και τοποθετείται στη βόρεια έξοδο του λεκανοπεδίου των Αθηνών, στο πέρασμα προς της βορειοανατολική Αττική. Διοικητικά υπάγεται στην Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής.

Ονομασία και έμβλημα

Η ονομασία "Κρυονέρι" προέρχεται από τα συνθετικά "κρύο" και "νερό" και δικαιολογείται από τα δροσερά νερά που αναβλύζουν από την Πάρνηθα κατά μήκος του Κηφισού ποταμού. Στο έμβλημα της κοινότητος διακρίνεται το κιονόκρανο ιωνικού ρυθμού που συμβολίζει την Ιωνία της Μικράς Ασίας, καθώς Μικρασιάτες πρόσφυγες δημιούργησαν τον οικισμό. Από το κιονόκρανο γεννιέται ένα πεύκο που συμβολίζει τη χλωρίδα της Πάρνηθας.

Ιστορία

Η ιστορία του σύγχρονου οικισμού του Κρυονερίου ξεκινάει το 1923 μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, όταν οι εκδιωχθέντες Μικρασιάτες από την Ιωνία της Μικράς Ασίας κληρώνονται ως δικαιούχοι 50 κατοικιών του νεοσύστατου οικισμού «Μπάφι» των Αχαρνών. Τα διοικητικά του όρια εκτείνονται σε 3.000 στρέμματα και οι κάτοικοι ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Το 1947 η περιοχή αναγνωρίζεται ως Κοινότητα Κρυονερίου της Ανατολικής Αττικής έπειτα από την απόσχισή της από τις Αχαρνές και έκτοτε διανύει μια φιλήσυχη πορεία έως τη δύση του 20ού αιώνα, οπότε και εφάπτεται σταδιακά του επεκταθέντος πολεοδομικού συγκροτήματος των Αθηνών. Τα διοικητικά όρια της σύγχρονης κοινότητας εκτείνονται από τις πηγές του Κηφισού μέχρι τις δασόφυτες εκτάσεις της Πάρνηθας και τα διόδια των Αφιδνών, σε απόσταση 24 χιλιομέτρων περίπου βορειοανατολικά του κέντρου των Αθηνών και μόλις 1 χιλιόμετρο δυτικά της πόλης του Αγίου Στεφάνου. Απλώνεται σε έκταση 4.531 στρεμμάτων στα οποία κατοικούν σύμφωνα με την απογραφή του 2001 2.721 κάτοικοι, ήτοι 601 κάτοικοι/χμ2. Η μεγαλύτερη πληθυσμιακή αύξηση παρατηρείται κατά τη δεκαετία του '90 ύψους 115,78% οπότε και διπλασιάζεται ο πληθυσμός. Η κοινότητα έχει καταθέσει στην Αθήνα το πολεοδομικό σχέδιο του Κρυονερίου προς έγκριση και υλοποίηση. Στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της περιοχής συγκαταλέγεται η βιοποικιλότητα με υπεραιωνόβια δένδρα και πλούσια πανίδα. Το υγρό στοιχείο είναι οικείο καθώς ο Κηφισός διακλαδίζεται σε μικρά και μεγάλα ρέματα που δροσίζουν την εύφορη γη του οικισμού, ενώ το μεγάλο Ρέμα του Κρυονερίου διαχωρίζει τον οικιστικό ιστό από τη βιομηχανική ζώνη της πόλεως. Άξια αναφοράς είναι και η αρχιτεκτονική που φαίνεται να διαφοροποιείται από τις τάσεις των Αθηνών και των προαστίων της. Το κέντρο του οικισμού εντοπίζεται στην Πλατεία της Μικράς Ασίας, ενώ δημοφιλές σημείο εστίασης κατοίκων και επισκεπτών αποτελεί το Άλσος της Αγίας Άννας όπου διοργανώνονται οι πολιτιστικές εκδηλώσεις της μικρής πόλης. Η κοινότητα καθίσταται προσβάσιμη οδικώς από την Εθνική Οδό Αθηνών-Λαμίας στο 22ο χιλιόμετρο και συγκεκριμένα στην έξοδο Κρυονερίου και Αγίου Στεφάνου, όπου γίνεται η διασταύρωση με την κεντρική Οδό Κρυονερίου. Πρόσφατα δημιουργήθηκε και ένας δεύτερος δίαυλος πρόσβασης στα νότια της κοινότητας, στα σύνορα με την Εκάλη, συνδέοντας έτσι το Κρυονέρι μέσω του παραδρόμου της Εθνικής Οδού με την έξοδο Βαρυμπόμπης. Επιπλέον, η περιοχή συνδέεται με το Σταθμό της Κηφισιάς με τη λεωφορειογραμμή 509 "Ζηρίνειο-Κρυονέρι" που συνδέει το Κρυονέρι με την Κηφισιά, ιστορική έδρα των Βορείων Προαστίων. Ο πλησιέστερος δε σταθμός του εθνικού σιδηροδρομικού δικτύου τοποθετείται στο γειτονικό Άγιο Στέφανο. Σύμφωνα με τις μελέτες του ΗΣΑΠ προβλέπεται να εξυπηρετηθεί από την επέκταση του ηλεκτρικού από το Σταθμό της Κηφισιάς μέχρι τη Νέα Ερυθραία, το Καστρί, την Εθνική Οδό, την Άνοιξη και τον Άγιο Στέφανο γύρω στο 2013, καθώς και από την επέκταση του προαστιακού προς τον Άγιο Στέφανο. Η μορφολογία και η γεωγραφική θέση της περιοχής τής επιτρέπει να αναπτυχθεί με μια διαφορετική νοοτροπία από τη συμπαγή δόμηση των προαστίων των Αθηνών, παρά το γεγονός πως αρκετοί Αθηναίοι την επιλέγουν ως τόπο κατοικίας τα τελευταία χρόνια. Σε αυτό βοηθάει και το σχέδιο βιομηχανικής χωροθέτησης της τοπικής αρχής προς την αρμόδια υπηρεσία των Αθηνών. Το Κρυονέρι είναι προσφυγικός οικισμός που διαμορφώθηκε μετά το 1926 σε ένα τμήμα 2.000 στρέμ. του κτήματος Τατοΐου, κατά την περίοδο της πρώτης δημοκρατίας με έκπτωτη τη βασιλεία (1924-1935). Ο οικισμός αναπτύχθηκε σε οικόπεδα και χωράφια που αποτελούσαν τμήμα του βασιλικού κτήματος που διατέθηκαν σε 50 οικογένειες κληρούχων προσφύγων από τη Μικρά Ασία. Τα τελευταία χρόνια η εγκατάσταση νέων κατοίκων σε πολυτελείς κατοικίες έχουν αλλάξει άρδην την εικόνα της κοινότητας σε ένα σύγχρονο και ταχέως αναπτυσσόμενο προάστιο. Παρά το γεγονός αυτό η εξέλιξη αυτή δε διαταράσσει σε μεγάλο βαθμό το περιβάλλον καθώς υπάρχουν περιορισμοί στο ύψος και στην καλυπτόμενη έκταση των νεοανεγειρόμενων οικοδομών ενώ η τοποθέτηση κεραμοσκεπής στις νέες κατοικίες είναι υποχρεωτική.

Πληθυσμιακή εξέλιξη

Το Κρυονέρι διανύει μια πορεία βραδείας πληθυσμιακής εξέλιξης μέχρι τη δεκαετία του '90, οπότε και διπλασιάζεται ο πληθυσμός του. Έκτοτε οι ρυθμοί είναι αρκετά ήπιοι. Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται η πληθυσμιακή εξέλιξη της κοινότητας.

Περιβαλλοντολογικά χαρακτηριστικά

Το πράσινο κυριαρχεί παντού, ενώ τα μικρά γραφικά σπιτάκια μέσα σε μεγάλα κτήματα και οι σύγχρονες πολυτελείς κατοικίες πνιγμένες στο πράσινο συμπληρώνουν αυτήν την ωραία εικόνα. Γνωστό είναι το άλσος της Αγίας Άννας, καθώς και οι χωματόδρομοι στο ανατολικό δάσος της Πάρνηθας που επιτρέπουν δραστηριότητες όπως πεζοπορία ή ποδηλασία μέσα στη φύση. Το Κρυονέρι περικλείεται από το πρώην βασιλικό Κτήμα Τατοΐου το οποίο το αγκαλιάζει με τα υπεραιωνόβια δέντρα του, τα τρεχούμενα νερά και τη χλωρίδα του ιδιαίτερα την άνοιξη όπου κάνουν την εμφάνιση τους πέρα από τα χελιδόνια, τα αηδόνια και οι τσαλαπετεινοί. Οι κουκουβάγιες είναι παρούσες καθ' όλη τη διάρκεια του έτους μαζί με τις καρακάξες. Μετά από βροχοπτώσεις οι βάτραχοι κάνουν πάντα αισθητή την παρουσία τους στα ρυάκια που τροφοδοτούν τον Κηφισό. Στην είσοδο της κοινότητας μάλιστα μπορεί κανείς εύκολα να διακρίνει ένα από τα πιο βασικά ρέματα από τα οποία πηγάζει ο Κηφισός ποταμός. Το Κρυονέρι είναι επίσης γνωστό για το δροσερό κλίμα του τους καλοκαιρινούς μήνες (διαφορά 6 βαθμών C από το κέντρο και 3 από την Κηφισιά) ενώ το χειμώνα είναι συνηθισμένες οι χιονοπτώσεις όπως βέβαια και στα άλλα γειτονικά βόρεια προάστια. Από το 2007 λειτουργεί και κοινοτικό πολιτιστικό κέντρο. Αποτελεί δυστυχώς και ένα βασικό σημείο εξυπηρέτησης των ενεργειακών αναγκών της Αθήνας, καθώς είναι νωπό στις μνήμες το black out που προκλήθηκε στα τέλη του 90 όταν κάτοικοι παρέλκυσαν την επέκταση του σχετικού προγράμματος για την εγκατάσταση πυλώνων υπερυψηλής τάσης. Οι κεραίες τελικά εγκαταστάθηκαν μετά από πολλές αντιδράσεις των κατοίκων. Παρά το γεγονός αυτό η οικιστική ανάπτυξη είναι ραγδαία με πολυτελείς μονοκατοικίες ή μεζονέτες κυρίως εκτός του κέντρου της κοινότητας πάνω από το οποίο περνούν οι πυλώνες. Το Κρυονέρι έχει έκταση 50.000 στρεμμάτων, μεγάλο μέρος της οποίας αποτελεί προστατευόμενη έκταση σύμφωνα με το πρόσφατο προεδρικό διάταγμα για την προστασία της Πάρνηθας. Το Κρυονέρι αποτελεί και τόπος αναψυχής ενώ καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου σφύζουν από επισκέπτες και ιδιαίτερα τα σαββατοκύριακα οι ταβέρνες του.

Οικονομία

Οι βιομηχανικές δραστηριότητες εντοπίζονται στην περιφέρεια της κοινότητας, κοντά στην Εθνική Οδό Αθηνών-Λαμίας, και είναι κατά κανόνα χαμηλής όχλησης, ενώ πολλές από τις εγκαταστάσεις είναι αποθηκευτικές ή αφορούν τα κεντρικά γραφεία των επιχειρήσεων. Το τελευταίο χρονικό διάστημα οι εμπορικές δραστηριότητες έχουν αυξηθεί, αλλά πάντοτε όπως ορίζει το σχέδιο πόλεως. Η ραγδαία άνοδος του πληθυσμού σε συνδυασμό με την ταχύτατη ανοικοδόμηση, το γεγονός ότι οι περισσότερες οικογένειες του Κρυονερίου διαθέτουν περισσότερα από δύο αυτοκίνητα έκαστη και η συγκέντρωση των εμπορικών δραστηριοτήτων κατά μήκος του κεντρικού οδικού άξονα της κοινότητας, προς όφελος της οικιστικής ζώνης αυτής, οδήγησαν σε μονοδρομήσεις οδών, αντιμετωπίζοντας με επιτυχία το κυκλοφοριακό πρόβλημα στο κέντρο της κοινότητας.

Συγκοινωνιακή σύνδεση και προσβασιμότητα

Το Κρυονέρι απέκτησε και δεύτερη είσοδο από τα νότια της κοινότητας στα σύνορα με την Εκάλη, γεγονός που έχει μειώσει σε μεγάλο βαθμό την επιβάρυνση του κεντρικού του οδικού άξονα. Η λεωφορειακή γραμμή 509 συνδέει το προάστιο με το Ζηρίνειο Δημοτικό Στάδιο Κηφισιάς, ανά σαράντα λεπτά.

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Κοινότητα Κρυονερίου