Ο όρος "Φάληρο" ανακατευθύνει εδώ. Για τη συνοικία του Πειραιά δείτε Νέο Φάληρο

Το Παλαιό Φάληρο είναι παραλιακή συνοικία του Νοτίου Τομέα Αθηνών, νοτιοδυτικά του κέντρου της Αθήνας. Η έκτασή του είναι 4,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ το μήκος της παραλίας του στον Σαρωνικό είναι περίπου 4 χλμ. Απέχει περίπου 9 χλμ. από το κέντρο της Αθήνας (συνδέεται με τη Λεωφόρο Συγγρού), 13 χιλιόμετρα από το λιμάνι του Πειραιά (συνδέεται με τη Λεωφόρο Ποσειδώνος) και περίπου 40 χιλιόμετρα από το Διεθνές Αεροδρόμιο Αθηνών Ελευθέριος Βενιζέλος. Το Παλαιό Φάληρο βρίσκεται στη νότια πλευρά του νομού Αττικής και συνορεύει με τους δήμους Καλλιθέας (δυτικά-βόρεια, με όριο τη Λεωφόρο Συγγρού), Νέας Σμύρνης (βόρεια-βορειοανατολικά), Αγίου Δημητρίου (ανατολικά) και Αλίμου (ανατολικά-νοτιοανατολικά, με όριο το Ρέμα της Πικροδάφνης). Η παραλία του Παλαιού Φαλήρου έχει κατά κύριο λόγο νοτιοδυτικό προσανατολισμό.

Ιστορικά στοιχεία

Το Φάληρο αναφέρεται από πολλούς αρχαίους συγγραφείς, από τον Ηρόδοτο ως τον Παυσανία. Ιδρυτής του Φαλήρου αναφέρεται ο τοπικός ήρωας Φάληρος, γιος του Άλκωνα και εγγονός του βασιλιά της Αθήνας Ερεχθέα. Το αρχαίο Φάληρο αναφέρεται ως το πρώτο και αρχαιότερο επίνειο της Αθήνας. Το λιμάνι του Φαλήρου στα αρχαία χρόνια, όταν ακόμα δεν είχε διαμορφωθεί το λιμάνι του Πειραιά, είχε αρκετή έκταση. Από τις μαρτυρίες που υπάρχουν, πιθανότατα άρχιζε από τις Τζιτζιφιές ή το Δέλτα και έφτανε ως εκεί που ήταν άλλοτε το κέντρο «ΤΡΟΚΑΝΤΕΡΟ» και σήμερα η μαρίνα. Όταν, αργότερα, ο Θεμιστοκλής και κατόπιν ο Περικλής διαμόρφωσαν το λιμάνι του Πειραιά, το Φάληρο εξακολούθησε να είναι το δεύτερο λιμάνι της Αθήνας. Στην περιοχή του Δέλτα, έχει βρεθεί το νεκροταφείο του αρχαίου Φαλήρου, που βρισκόταν στο χώρο μεταξύ του άλλοτε Κρατικού Εργοστασίου Αεροσκαφών (Κ.Ε.Α.) - σήμερα Μουσείο της Αεροπορίας και της περιοχής που φιλοξένησε τον Ιππόδρομο. Ο Ηρόδοτος αναφέρει συχνά το Φάληρο στα «Περσικά», τις μάχες Ελλήνων και Περσών την περίοδο 490 - 479 π.Χ.. Το Φάληρο αναφέρεται συχνά τόσο κατά τη διάρκεια της Πρωτοχριστιανικής εποχής, όσο και στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Το 1883 εγκαινιάζεται το πρώτο μεταφορικό μέσο, το τραμ που συνέδεε το Παλαιό με το Νέο Φάληρο και την Αθήνα. Την περίοδο 1910 - 1915, εύπορες οικογένειες ανακαλύπτουν την ομορφιά του Φαλήρου και αρχίζουν και κτίζουν αρχοντικά και επαύλεις κοντά στη θάλασσα. Μερικές από αυτές, όπως η έπαυλη «ΚΟΥΛΟΥΡΑ» διασώζονται μέχρι και σήμερα. Την περίοδο 1922 - 1924 οι δρόμοι του Παλαιού Φαλήρου φωτίζονται με ηλεκτρικό ρεύμα. Το 1930, το Φάληρο συνδέεται με το δίκτυο της «ΟΥΛΕΝ», πρόγονο της ΕΥΔΑΠ. Το 1942, το Παλαιό Φάληρο από κοινότητα που ήταν έως τότε, γίνεται δήμος και πρώτος δήμαρχός του ήταν ο Κ. Τουφεξής, ενώ το 1961 γίνεται αυτόνομος δήμος. Από το 1946 και μετά, το Παλαιό Φάληρο αρχίζει να ξεχωρίζει λόγω της ιδιαίτερης θέσης του και αρχίζει να γίνεται προάστιο με πολλές εξοχικές κατοικίες πλούσιων οικογενειών. Αργότερα αναπτύσσεται και εμπορικά λόγω της εξάπλωσης του πληθυσμού προς τα νότια προάστια, κατέχοντας μέχρι σήμερα εξέχουσα θέση στις προτιμήσεις των κατοίκων του Λεκανοπεδίου. Το Παλαιό Φάληρο ανήκει στις περιοχές της Αθήνας με τις υψηλότερες τιμές ανά τετραγωνικό μέτρο. Ιδιαίτερα μετά το 1974, αρκετοί ομογενείς από την Κωνσταντινούπολη εγκαταστάθηκαν στο Παλαιό Φάληρο, όπου αποτελούν μια ιδιαίτερα ζωντανή κοινότητα. Οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004, έφεραν σημαντικές αλλαγές στο Παλαιό Φάληρο:

Επέστρεψε το τραμ στην παραλιακή λεωφόρο (Λεωφ. Ποσειδώνος), ως μέρος των έργων που έγιναν για τη συγκοινωνία της Αθήνας για τους αγώνες Σταμάτησε τη λειτουργία του ο Ιππόδρομος στο Φαληρικό Δέλτα και μεταφέρθηκε στο Ολυμπιακό Κέντρο Ιππασίας στο Μαρκόπουλο Αττικής. Ο Ιππόδρομος λειτούργησε στο Δέλτα από τις 18 Φεβρουαρίου του 1925 έως την 1 Μαρτίου του 2003. Μόλις έφυγε ο Ιππόδρομος, ο χώρος στον οποίο βρισκόταν αγοράστηκε από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος το οποίο κατασκεύασε εκεί τις εγκαταστάσεις του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στις οποίες μεταστεγάστηκε η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος και η Εθνική Λυρική Σκηνή. Κατασκευάστηκε το Κλειστό Γυμναστήριο Φαλήρου στο Φαληρικό Δέλτα όπου φιλοξενήθηκαν οι αγώνες Τάε Κβον Ντο και Χειροσφαίρισης. Πρόκειται για ένα σύγχρονο γυμναστήριο που μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι και 4.000 θεατές. Έκτοτε ο χώρος φιλοξενεί διάφορες εκδηλώσεις.

Αξιοθέατα

Το Παλαιό Φάληρο έχει μεγάλες παραλίες και ήταν από τις αρχές του 20ου αιώνα - αλλά και συνεχίζει να είναι μέχρι σήμερα - πολυσύχναστος προορισμός για μπάνιο, ειδικά η περιοχή του Έδεμ, δίπλα από τη Μαρίνα Αλίμου. Κατά μήκος της παραλίας του Παλαιού Φαλήρου, απομένουν μερικές από τις νεοκλασσικές επαύλεις, χαρακτηριστικά δείγματα αρχιτεκτονικής του περασμένου αιώνα. Μια από αυτές είναι και η έπαυλη "ΚΟΥΛΟΥΡΑ", ένας πύργος με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και ιστορία, που σήμερα έχει αναπαλαιωθεί πλήρως και χρησιμοποιείται σαν μουσείο παιχνιδιών. Χαρακτηριστικό για το Παλαιό Φάληρο είναι το λευκό κτίριο του Φλοίσβου, που βρίσκεται στην παραλία, απέναντι από την ομώνυμη πλατεία του δήμου. Το λευκό κτίσμα παλαιότερα ήταν ιδιωτικό κέντρο διασκέδασης κι εστίασης. Περιήλθε στην κατοχή του δήμου το 2005 και σήμερα είναι Δημοτικό Πολιτιστικό Κέντρο. Η μαρίνα Φλοίσβου είναι μια σύγχρονη μαρίνα και εκτός από του να φιλοξενεί ιδιωτικά γιωτ, διαθέτει εστιατόρια, καφέ και μπαρ. Ανάμεσα στο λευκό κτίριο του Φλοίσβου και στη Μαρίνα Φλοίσβου, δίπλα στη θάλασσα, υπάρχει το θερινό σινεμά Φλοίσβος και το Πάρκο Φλοίσβου, στο οποίο υπάρχουν μονοπάτια για περπάτημα, παιδική χαρά και υπαίθρια όργανα γυμναστικής. Επίσης έχει τοποθετηθεί Μνημείο Πεσόντων Κωνσταντινουπολιτών. Το έργο είναι αφιερωμένο στους 196 εφέδρους και εθελοντές Κωνσταντινουπολίτες που κατετάγησαν στον Ελληνικό Στρατό με την έναρξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου. Δίπλα από τη Μαρίνα Φλοίσβου υπάρχει το δημοτικό αθλητικό κέντρο "Τροκαντερό", που περιέχει κλειστό γυμναστήριο, γήπεδα τένις και μπάσκετ, στίβο με ταρτάν και κολυμβητήριο. Το ιστορικό θωρηκτό Αβέρωφ που βρίσκεται αγκυροβολημένο λίγο έξω από τη μαρίνα του Φλοίσβου, δίπλα στο πάρκο Ναυτικής Ιστορίας, χρησιμοποιείται σήμερα σαν μουσείο. Στο Δέλτα του Φαλήρου πιο κάτω προς τον Πειραιά, υπάρχουν ο πολυκινηματογράφος Village, το μουσείο Ιστορίας Πολεμικής Αεροπορίας, και το Ολυμπιακό Κλειστό Γυμναστήριο Tae Kwon Do του 2004, όπου σήμερα φιλοξενεί διάφορες εκδηλώσεις. Το Ίδρυμα Ευγενίδου επί της λεωφόρου Συγγρού, κοντά στο Δέλτα του Φαλήρου που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο.

Κλίμα

Το Παλαιό Φάληρο έχει ένα θερμό ημίξηρο κλίμα μεταβατικό του Μεσογειακού με ήπιους χειμώνες και πολύ θερμά καλοκαίρια.

Δήμος Παλαιού Φαλήρου

Ο δήμος Παλαιού Φαλήρου και το Παλαιό Φάληρο υπάγεται χωροταξικά στο λεκανοπέδιο Αθηνών, ενώ διοικητικά ανήκε στη Νομαρχία Αθηνών και απο το 2011 στην Περιφερειακή ενότητα νοτίου τομέα Αθηνών. Ο πληθυσμός του ήταν 64.021 κάτοικοι κατά την απογραφή του 2011, ενώ στην απογραφή του 2021 καταγράφηκαν 64.863 κάτοικοι. Δήμαρχος του Παλαιού Φαλήρου είναι ο Γιάννης Φωστηρόπουλος, ο οποίος εκλέχτηκε για πρώτη φορά στις δημοτικές εκλογές του 2019. Με την εφαρμογή της νέας διοικητικής διαίρεσης της χώρας κατά το Πρόγραμμα Καλλικράτης το 2011 ουδεμία μεταβολή επήλθε στο Δήμο, σύμφωνα με το άρθρο 1,§ 5.1.Β αυτού.

Συνοικίες/περιοχές

Αμφιθέα Μπάτης Έδεμ Παναγίτσα Φλοίσβος Τροκαντερό Παλμύρα Πικροδάφνη Αγία Βαρβάρα Κοψαχείλα Δέλτα Φαλήρου

Διατελέσαντες δήμαρχοι

Πρώτος πρόεδρος της Κοινότητας Παλαιού Φαλήρου ήταν ο ιατρός Ιωάννης Λάππας (1925-34). Από το 1942, οι Δήμαρχοι του Παλαιού Φαλήρου ήταν οι:

Κωνσταντίνος Τουφεξής (1/9/1942 - 28/1/1945) Τελευταίος πρόεδρος της Κοινότητας Παλαιού Φαλήρου (1934-42). Κωνσταντίνος Νταής (29/1/1945 - 11/2/1946) Αλέξανδρος Μαγριπλής (11/2/1946 - 11/4/1946) Κωνσταντίνος Νταής (11/4/1946 - 17/6/1946) Ιωάννης Ντάβαρης (17/6/1946 - 9/8/1950) Γ. Σακελλαρίου (17/8/1950 - 24/5/1951) Ιωάννης Λάππας (24/5/1951 - 9/6/1959) Νικόλαος Ψαρράκης (9/6/1959 - 25/5/1970) - Απεβίωσε τον Ιανουάριο του 1976 και κηδεύτηκε στις 7 Ιανουαρίου. Ευαγγελία Ζησιμοπούλου (29/5/1970 - 13/7/1970)- Αναπληρώτρια δημάρχου από το 1967. Στυλιανός Βλαχόπουλος (13/7/1970 - 17/9/1974) Γ. Χρονόπουλος (17/9/1974 - 24/9/1974) Δ. Μπαβαρέζος (24/9/1974 - 6/4/1975) Δημήτρης Καψάνης (6/4/1975 - 31/12/1986) Γεώργιος Χρυσοβερίδης (1/1/1987 - 31/12/1998) Δημήτρης Καψάνης (1/1/1999 - 31/12/2002) Διονύσης Χατζηδάκης (1/1/2003 - 19/6/2019) Γιάννης Φωστηρόπουλος (19/6/2019 - σήμερα) Επανεξελέγη το 2023 με ποσοστό 58,50%.

Πληθυσμός

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Palaio Faliro στο Wikimedia Commons Επίσημος ιστότοπος