Τα Μουρτζανά είναι οικισμός της Κοινότητας Γαράζου του Δήμου Μυλοποτάμου στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχουν 40 κατοίκους. Βρίσκονται 33 χλμ. ανατολικά από το Ρέθυμνο, επί της παλιάς εθνικής οδού, σε υψόμετρο 335 μ. Το χωριό έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός. Αναφέρεται ότι το όνομα το του χωριού προήλθε από την Βυζαντινή οικογένεια των Μουρτζανων (. Μουρτζής,Μουρτζάκης, Μουρτζάνος)ο πρώτος οικιστής Ονομαζόταν Μιχαήλ Μουρτζης.κατά την διάρκεια της επαναστάσεως αναφέρεται ότι η οικογένεια των Μουρτζηδων πότισε με αίμα το δέντρο της ελευθερίας και σε όλες της περιόδους διαχρονικά ,πάντα ήταν εκεί

Ιστορικά στοιχεία

Η προέλευση του ονόματος είναι ανδρονυμική από το επίθετο Μουρτζανός, ήδη από την ανακατάληψη της Κρήτης από τον Νικηφόρο Φωκά το 961, όπως αναγράφεται στα παλαιότερα κατάστιχα του Δούκα της Κρήτης, καθώς οι συντελεστές της νίκης ελάμβαναν τιμάρια που έφεραν το όνομα τους (βλ. Απλαδάς-Απλαδιανά, Μουσούρος-Μουσουριανά). Αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Muriziana. Στην ενετική απογραφή του 1583 από Καστροφύλακα αναφέρεται ως Murzanà ή Murisianà με 55 κατοίκους και 80 οφειλόμενες αγγαρείες και ο Φραντσέσκο Μπαζιλικάτα το 1630 ως Murzanà. Στην οθωμανική απογραφή του 1671 αναφέρεται ως Merçana, με 13 χαράτσια. . Το 1881 ανήκε στο δήμο Γαράζου και σύμφωνα με την απογραφή είχε 131 κατοίκους, όλοι χριστιανοί. Στην απογραφή του 1900 είχε 133 κατοίκους. Το 1920 είχε οριστεί έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου. Το 1925 τα Μουρτζανά προσαρτήθηκαν στην κοινότητα Γαράζου, μέχρι την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση το 1997, όταν εντάχθηκαν στον δήμο Κουλούκωνα. Αναλυτικά η δημογραφική πορεία του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές:

Παραπομπές

I Archontoromaiiki Oikogeneia "Mourtzanos". Kritologika Grammata. Rethimnon. 17. 2001. Pages 303-321