Η Γάλιπε είναι οικισμός της Κοινότητος Καινουργίου Χωρίου του Δήμου Χερσονήσου στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Ανήκε στην Επαρχία Πεδιάδος. Βρίσκεται σε υψόμετρο 280 μ. από τη θάλασσα και απέχει από το Ηράκλειο 21 χιλιόμετρα. Η οικονομία του χωριού βασίζεται κυρίως στη γεωργία. Οι βασικές καλλιέργειες είναι η αμπελοκαλλιέργεια (κυρίως για παραγωγή σταφίδας και λιγότερο για κρασί) και η ελαιοκομία για την παραγωγή ελαιολάδου. Αριθμεί 97 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011.

Ιστορικά και στατιστικά στοιχεία

Η αρχαιότερη μνεία του οικισμού αναφέρεται στη συνθήκη Βενετίας - Αλεξίου Καλλέργη του 1299 (Galippe), ως φέουδο του Jano Michael. Ο οικισμός όμως πρέπει να είναι πολύ προγενέστερος, όπως μαρτυρεί το αραβικής προέλευσης όνομά του, πράγμα το οποίο τον ανάγει πριν την β΄ βυζαντινή περίοδο. Επίσης αναφέρεται σε έγγραφο του Δουκικού Αρχείου του Χάντακα το 1368 (Galipe) ως φέουδο του Petro Zampani, που το αφήνει στο βουβό γιο του Marinello. Αναφέρεται στην επαρχία Πεδιάδας το 1577 από το Φραγκίσκος Μπαρόκιος (Galipe), από τον Καστροφύλακα (Galipe) το 1583, με 295 κατοίκους. Επίσης αναφέρεται από τον Basilicata ως Galipe, το 1630 και στην τουρκική απογραφή του 1671 με 55 χαράτσα, στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 (ως Ghálipi) με 15 χριστιανικές και 10 μουσουλμανικές οικογένειες. Στην απογραφή του 1881 αναφέρεται στο Δήμο Επισκοπής, με 123 χριστιανούς 128 μουσουλμάνους κατοίκους. Το 1900 είναι στον ίδιο Δήμο, ενώ το 1928 είναι έδρα ομώνυμου αγροτικού Δήμου με 193 κατοίκους. Το 1928 αναφέρεται στην κοινότητα Γαλίφας με 224 κατοίκους. Το 1940 αναφέρεται στην κοινότητα Καινούργιου Χωριού με 238 κατοίκους.

Μνημεία

Στο υπέρθυρο της παλιάς Εκκλησίας του Αγίου Νικολάου υπάρχει ανάγλυφο στέμμα του 15ου αιώνα. Επίσης στην εκκλησία η οποία είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, υπάρχει ενετικό ταφικό μνημείο (σαρκοφάγος) του 16ου αιώνα, το οποίο φέρει άγνωστα ανάγλυφα οικόσημα, ένα εκ των οποίων απεικονίζει λιοντάρι με σπαθί το οποίο πιθανώς παραπέμπει στο «λιοντάρι του Αγ. Μάρκου», σύμβολο της Βενετίας. Το συγκεκριμένο ανάγλυφο οικόσημο υπάρχει και στην στέγη της εκκλησίας, πάνω από το ιερό.

Προσωπικότητες

Από τη Γάλιπε αντλεί την καταγωγή του ο διάσημος και διακεκριμένος Έλληνας μουσικοσυνθέτης Χρήστος Λεοντής Αρχειοθετήθηκε 2020-10-05 στο Wayback Machine.. Στις 25 Ιουλίου του 2010 , σε μία εκδήλωση διοργανωμένη από τον Πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού, παρουσία αρχών και φορέων της περιοχής καθώς και της τοπικής αυτοδιοίκησης, η Γάλιπε τίμησε το μεγάλο Έλληνα μουσικοσυνθέτη.

Πηγές

Σπανάκης Στέργιος, Πόλεις και χωριά της Κρήτης Φαντάκης Ιωάννης, Οι οικισμοί της Κρήτης κατά την β’ Βυζαντινή περίοδο