Η Σύμη είναι το όγδοο σε μέγεθος ελληνικό νησί του συμπλέγματος των Δωδεκανήσων. Βρίσκεται περί τα 12 μίλια ΒΔ. της Ρόδου, προ του ομώνυμου μικρασιατικού κόλπου της Σύμης, ή κόλπου Συμπεκί κατά τους Τούρκους, με συνολική έκταση 57,865 τ.χλμ.. Απέχει 255 μίλια από τον Πειραιά, περίπου 27 μίλια ανατολικά από τη Νίσυρο και 3,7 μίλια από την εγγύτερη ακτή της Τουρκίας. Το φυσικό της λιμάνι είναι ο Γιαλός, (εκ του Αιγιαλός), του οποίου είναι κτισμένη η πόλη αμφιθεατρικά. Κατά την απογραφή του 2021 αριθμούσε 2.603 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2021. Υπάρχουν και τα θέρετρα Νημπορ(ε)ιός (εκ του Εμπορειό), βορειότερα, και το Πέδι, ανατολικά. Περίπου το 5% των μονίμων κατοίκων είναι αλλοδαποί Ευρωπαίοι πολίτες, κυρίως Άγγλοι. Ο Γιαλός συνδέεται οδικά με το Χωριό, το Πέδι, τον Νημπορ(ε)ιό, τη Μαραθούντα και την Ιερά Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ του Πανορμίτη που βρίσκεται στο νοτιότερο δυτικό άκρο της νήσου. Η Σύμη είναι τουριστικός προορισμός παγκοσμίου βεληνεκούς λόγω της αρχιτεκτονικής της. Από το 2009 λειτουργεί στο νησί εργοστάσιο αφαλάτωσης. Αρχαιολογικός χώρος κηρύχθηκε ολόκληρο το νησί της Σύμης. Ολόκληρη η Σύμη αλλά και τα νησάκια που βρίσκονται γύρω από αυτήν κηρύχθηκαν αρχαιολογικοί χώροι από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, αφού περιλαμβάνουν 159 θέσεις -χώρους και μνημεία- που καταγράφουν την ιστορία της περιοχής από την προϊστορική εποχή έως τα νεώτερα χρόνια.

Τοπικά προϊόντα

Το συμιακό γαριδάκι (Plesionika narval) είναι ένα από 4 είδη γαρίδας που κυκλοφορούν στις ελληνικές θάλασσες. Τη συναντάμε στα παράλια της Σύμης, ειδικά στα βόρεια του νησιού. Είναι το μικρότερο στο είδος του, φτάνει μέχρι τα 7 εκ. και μοιάζει με γόνο. Έχει ζωηρό κόκκινο, πορτοκαλί χρώμα, με μακρύ ρύγχος. Ψαρεύεται σε βάθη από 2 έως 200 μέτρα. Τηγανίζεται και τρώγεται ολόκληρο μαζί με το κέλυφος και είναι ότι πιο νόστιμο μπορείς να φας σε γαρίδα. Το Ακούμι, το παραδοσιακό αυτό γλυκό της Σύμης ή αλλιώς λουκουμάδες, είναι μοναδικό γιατί εκτός από τα βασικά υλικά των λουκουμάδων, αλεύρι, μαγιά, ζάχαρη, αλάτι και νερό, χρησιμοποιείται βρασμένο ρύζι και αρωματίζεται με πορτοκάλι και ούζο. Το μοιράζουν σε κάθε ξωκλήσι όταν γιορτάζει.

Γεωγραφία

Το νησί είναι ορεινό, πετρώδες, άγονο και άνυδρο. Ψηλότερο βουνό είναι η Βίγλα (550 μ.) που σχεδόν χωρίζει το νησί στο βόρειο και νότιο εκ των οποίων το βόρειο είναι χαμηλότερο και περισσότερο καλλιεργήσιμο. Διαθέτει ελάχιστα πεδινά και υψίπεδα. Στα ορεινά, όμως, υπάρχει εκπληκτική βλάστηση. Σημαντικότερα μικρά οροπέδια είναι η "Δρακούντα", του "Μέσα Νημοράκι", το "Ξίσος", ο "Μεγάλος Σωτήρης" και ο "Μικρός Σωτήρης", ενώ σημαντικότερες σχηματιζόμενες κοιλάδες είναι τα "Παναϊδάκια", του "Νημπορειού", με μεγαλύτερη την "κοιλάδα του Πεδιού" όπου και καλλιεργούνται έντονα.

Ακτογραφία

Οι ακτές της Σύμης παρουσιάζουν πλήθος από κόλπους, όρμους, ακρωτήρια και μικρούς λιμένες. Σημαντικότερα ακρωτήρια είναι η Άκρα Μακριά που είναι το βορειοανατολικότερο άκρο της εγγύτατης νήσου Νίμου και το ακρωτήριο Πάτος που είναι το νοτιότερο. Κυριότεροι όρμοι είναι οι αναφερόμενοι παραπάνω Νημπορ(ε)ιός, ο άγιος (Αι)μιλιανός, ο άγιος Βασίλης και ο της Νανούς. Κυριότεροι λιμένες είναι ο Γιαλός, ο κυρίως λιμένας με εξαίρετο αγκυροβόλιο, του Πεδιού, και ΝΝΔ. του Πανορμίτη που είναι ασφαλής, κυκλικός και με κατάφυτες γύρω πλαγιές, όπου στην παραλία του είναι κτισμένο το πανελλήνιο προσκύνημα ιδιαίτερα των ναυτικών του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Γύρω από τη Σύμη βρίσκεται ένα πλήθος νησίδων και βραχονησίδων σημαντικότερες των οποίων είναι βόρεια η Νίμος, (αρχαία Ύμος), νότια το Σεσκλί, (η αρχαία Τεύτλουσα), βορειοδυτικά οι λεγόμενες από τους ναυτικούς "Συμιοπούλες", οι Αραιές των αρχαίων Ελλήνων, που είναι οι τρεις νησίδες Χοντρός (βορειότερη), Πλάτη (μεσαία), και η Οξειά (νοτιότερη) καθώς επίσης και πολλές βραχονησίδες με σημαντικότερες τις λεγόμενες "Διαβατές""τουρίστες" τους Συμιακούς της διασποράς. Το σύνολο σχεδόν των τουριστών της Σύμης διακινείται μέσω της Ρόδου. Η τουριστική περίοδος κρατά 7 μήνες (Απρίλιος-Οκτώβρης), όπως και στη Ρόδο με μεγάλη κίνηση στο τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου. Ο τουρισμός πολυήμερης παραμονής παρουσιάζει ανοδική πορεία τα τελευταία 10 χρόνια.

Τοπικά ΜΜΕ

Στο νησί εκπέμπει ένας τοπικός ραδιοφωνικός σταθμός στην μπάντα των FM, ο Star Radio 104.6 FM, ο οποίος εκπέμπει στη Σύμη από το 1986 και έπειτα. Υπάρχει επίσης το διαδικτυακό ραδιόφωνο Magic Star, και η διαδικτυακή εφημερίδα Συμαϊκά Νέα.

Παιδεία και θρησκεία

Η λειτουργία στη Σύμη του παλαιότερου αναγνωστηρίου στο Αιγαίο, Αίγλη (1872), της Σχολής της Αγίας Μαρίνας (1765-1821) και, στη συνέχεια, του Ελληνικού σχολείου του Κάστρου, του Θεάτρου Σύμης (1881) κ.ά. μαρτυρούν το πνευματικό επίπεδο της περιόδου της αίγλης. Οι Συμαίοι θρησκεύονται βαθύτατα, ως μαρτυρεί και η πληθώρα από περικαλλείς ναούς, εξωκλήσια και μοναστήρια, με ξυλόγλυπτα τέμπλα, αγιογραφίες και βοτσαλωτές αυλές. Στη Σύμη δοξάζεται ο Αρχάγγελος Μιχαήλ. Εκτός από τις Μονές Πανορμίτη και Ρουκουνιώτη, υπάρχουν 7 ακόμα μονύδρια αφιερωμένα στον Αρχάγγελο Μιχαήλ, δηλαδή συνολικά 9, όσα και τα αρχαγγελικά τάγματα. Το 2004 συστάθηκε η Ιερά Μητρόπολις Σύμης που περιλαμβάνει στην πνευματική της δικαιοδοσία και τα νησιά Τήλο, Χάλκη και Καστελλόριζο και υπάγεται απ΄ευθείας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Στη Σύμη βρίσκεται η έδρα του Σεβ. Μητροπολίτη Σύμης, που φέρει τον τίτλο υπέρτιμος και έξαρχος Νοτίου Αιγαίου Πελάγους.

Δήμος Σύμης

Ο δήμος Σύμης περιλαμβάνει το νησί της Σύμης, καθώς και τις γύρω νησίδες. Με την εφαρμογή της νέας διοικητικής διαίρεσης της χώρας κατά το Πρόγραμμα Καλλικράτης το 2011, ουδεμία μεταβολή επήλθε στον Δήμο, σύμφωνα με το άρθρο 1,§ 2.10.Γ. αυτού.

Οικισμοί και νησίδες

Αναλυτικά οι οικισμοί και οι νησίδες που αποτελούν τον δήμο Σύμης:

Δημοτικό διαμέρισμα Σύμης [ 2.590 ] η Σύμη [ 2.354 ] το Γιαλεσίνο (νησίδα) [ 0 ] οι Διαβάτες (νησίδα) [ 0 ] ο Εμπορειός [ 17 ] ο Κουλούνδρος (νησίδα) [ 0 ] η Μαραθούντα [ 0 ] ο Μαρμαράς (νησίδα) [ 0 ] η Νίμος (νησίδα) [ 0 ] το Ξίσος [ 14 ] ο Πανορμίτης [ 23 ] το Πέδι [ 107 ] ο Ρουκουνιώτης [ 74 ] το Σεσκλί (νησίδα) [ 0 ] το Συκίδι [ 1 ] ο Χονδρός (νησίδα) [ 0 ]

Πανορμίτης

Πολιούχος της Σύμης, προστάτης της Δωδεκανήσου και παραστάτης των ναυτικών και των σφουγγαράδων, ο Αρχάγγελος Μιχαήλ ο Πανορμίτης με τα πολλά θαύματα τιμάται από τους Συμιακούς, αλλά και τους Δωδεκανησίους σε όλη την οικουμένη. Η μονή του, που βρίσκεται στον κόλπο του Πανόρμου της Σύμης, από όπου έχει λάβει την προσωνύμια της, έχει καταστεί πανελλήνιο προσκύνημα. Η αγάπη του δωδεκανησιακού λαού μαρτυρείται και από το λαϊκό δίστιχο: Επήα και στην Κρεμαστή, επήα και στην Πάτμο Καλό μ’ Παερμιωτάκι μου, και πώς να σε ξεχάσω; Η μονή χτισμένη μέσα σε αρκετό πράσινο, πάνω στη θάλασσα, υπάρχει τουλάχιστον από τον 15ο αιώνα και στολίζεται από ένα πανέμορφο καμπαναριό, ρυθμού μπαρόκ-ροκοκό του 1905-1911, που μιμείται το ανάλογο της Μονής Ζαγκόρσκ, κοντά στη Μόσχα. Η επιβλητική, θαυματουργή εικόνα του, σύμφωνα με επιγραφή πάνω στην ασημένια ποδιά του, φιλοτεχνήθηκε το 1724 από τον αξιόλογο τεχνίτη Ιωάννη τον Πελοποννήσιο. Η μονή εορτάζει στις 8 Νοεμβρίου και της Πεντηκοστής, με κοσμοσυρροή πιστών να κατευθύνεται εκεί για να προσκυνήσει.

Δήμαρχοι

Ο δήμος συστάθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 1948 με έδρα τον οικισμό Σύμη.

Προστατευόμενες τοποθεσίες

Το Ανατολικό τμήμα της νήσου Σύμης, οι νησίδες Κουλούνδρος, Σεσκλί, Τρουμπέτο, Μαρμαράς, Καραβαλονήσι, Μεγαλονήσι, Γιαλεσίνο, Οξεία, Χόνδρος, Πλατύ, Νίμος και η θαλάσσια περιοχή τους είναι προστατευόμενοι βιότοποι του Natura 2000, με κωδικό GR4210025, κατά μία συνολική έκταση 98,75 τ.χλμ.

Ήθη και έθιμα

Πλούσια ήθη και έθιμα επιβιώνουν ως σήμερα. Χαρακτηριστικό είναι ο Κουκουμάς στις 2 Μαΐου. Στο έθιμο αυτό έπαιρναν μέρος, ανύπαντροι νέοι και νέες. Αποβραδίς, η κυρά του σπιτιού όπου θα γιόρταζαν τον Κουκουμά, έδινε ένα αγγείο της Βενετίας, το ξυστί, σε εφτά νέες για να φέρουν από ισάριθμα σπίτια, που ένα μέλος του λεγόταν Ειρήνη, το λεγόμενο αμίλητο νερό, διότι καθ’οδόν δεν έπρεπε να μιλούν. Στην επιστροφή, έβαζαν μέσα στο ξυστί τα δαχτυλίδια τους και το σκέπαζαν με κόκκινο μαντήλι κι' ένα μεγάλο κλειδί. Το ξυστί το ανέβαζε, τότε, η κυρά στο ανώι, όπου το άφηνε ως το πρωί, για να το δουν ο ουρανός και τ’ άστρα. Έτσι, πίστευαν ότι θα παντρεύονταν γρήγορα. Το πρωί, μετά τη Λειτουργία στο ναό του Αγίου Αθανασίου, μετέβαιναν στο σπίτι όπου έκαναν τον Κουκουμά παίρνοντας θέση γύρω από ένα μπακιρένιο ταψί, το σινί. Η νοικοκυρά κατέβαζε από το ανώι το ξυστί και το έβαζε στο κέντρο του σινιού. Αμέσως οι νέες αφαιρούσαν το κλειδί, το κόκκινο μαντήλι, έβγαζαν τα δαχτυλίδια τους και έβαζαν στο ξυστί φρεσκοκομμένα λουλούδια και γύρω στο σινί καμιά δεκαριά κουτάλια της σούπας. Με τις παλάμες τους χτυπούσαν ρυθμικά το σινί και τα κουτάλια έκαναν ένα ωραίο ήχο, ενώ οι λυράρηδες άρχιζαν να παίζουν μουσική και οι νέες, να τραγουδούν δίστιχα επαινώντας τους αγαπημένους τους. Μετά το γεύμα που πρόσφερε η κυρά, άρχιζαν να καταφθάνουν οι νέοι με τριαντάφυλλο στ' αυτί και χόρευαν με τις νέες τραγουδώντας άλλα δίστιχα. Στο τέλος του Κουκουμά, η κυρά έδινε σε κάθε νέα ένα κομμάτι από πίττα φτιαγμένη με το αμίλητο νερό, αλάτι και αλεύρι κοσκινισμένο από πρωτότοκη νέα, της οποίας ζούσαν οι γονείς. Λόγω του αλατιού στην πίττα που έτρωγαν, οι νέες διψούσαν και στον ύπνο τους έβλεπαν σε ποιού νέου το σπίτι θα πήγαιναν για να πιουν και να ξεδιψάσουν. Αυτός θα ήταν ο νέος που θα παντρεύονταν. Ένα άλλο, μακάβριο αυτή το φορά, έθιμο ήταν το Φωνικό του Δωμάτου (εκ του φωνή και του δώμα) που τηρούσαν πιστά οι Συμιακές του Χωριού, όχι του Γιαλού ή του Μουράγιου. Μόλις πέθαινε κάποιος, η χήρα όφειλε να βγει στο δώμα του σπιτιού της τελείως ασυγύριστη, με λυμένα τα μαλλιά και να κλαίει, να φωνάζει και να ωρύεται ώστε να την ακούσουν μέχρι το Μουράγιο, για να τιμήσει πρεπάμενα (εκ του πρέπον) τον άντρα της.

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

Ηλίας Παπαθανασόπουλος, «Η νήσος Σύμη ζητάει την ελευθερία της», Ιστορία Εικονογραφημένη, τχ.71 (Μάιος 1974), σελ.132-133 «Σύμη: Λάμψη από αΣύμη». Ειδικό αφιέρωμα περιοδικού Γεωτρόπιο τεύχος 17, σ.54-58 (Αυγ. 2000). Ελευθέριος Ι. Διακογιάννης, «Οι ανυπότακτοι της Σύμης - Βρετανική κατοχή στα Δωδεκάνησα», εκδόσεις Προσκήνιο - Άγγελος Σιδεράτος (2005). Andersson, Per J.- Ateena ja Kreikan saaret (2005) ISBN 952-99247-3-9 Chilton, Lance; Dubin, Marc; Bapst, Don; Ellingham, Mark; Fisher, John; Jansz, Natania - The Rough Guide to the Greek Islands (2004) ISBN 184353259X Dubin, Marc - Kreikan saaret (2003) ISBN 951-0-27504-2 Karpodini-Dimitriadi, E. - Kreikan saaret: matkaopas kaikille Kreikan saarille (1995) ISBN 9529688016 Ζαχαρίου Β. Κωστής(1987), Αναπολήσεις από την παλιά Σύμη, Αθήνα: Τυπογραφείο Λευτέρη Ρήγα Αγαπητίδης Σωτήριος(1974), Θεσμοί και εξελίξεις εις την Σύμη κατά την περίοδον της ακμής, Τα Συμαικά, Τόμος Β΄, Αθήνα, σε