Η Πετρούσα ή Πετρούσσα (παλαιότερη ονομασία, μέχρι το 1927: Πλεύνα ή Πλέβνα) είναι χωριό του δήμου Προσοτσάνης, της Περιφερειακής Ενότητας Δράμας. Βρίσκεται σε απόσταση 14 χλμ. βορειοδυτικά της Δράμας, στις νότιες παρυφές του Φαλακρού, στην κατάληξη του ομώνυμου φαραγγιού (Φαράγγι της Πετρούσας).

Ιστορία

Στην ευρύτερη περιοχή της Πετρούσας έχουν βρεθεί Νεολιθικές εγκαταστάσεις, καθώς και Μακεδονικοί τάφοι, γεγονός που μαρτυρεί την κατοίκησή της από την αρχαιότητα. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, στο χωριό κατοικούσαν αποκλειστικά χριστιανοί. Μετά την Ελληνική Επανάσταση του 1821, στον ντόπιο πληθυσμό της Πετρούσας, προστέθηκαν πρόσφυγες που συνέρρευσαν από την Χαλκιδική και την Ήπειρο, προκειμένου να αποφύγουν τις διώξεις. Τη δεκαετία του 1840 κτίστηκε ο ναός της Παναγίας, με πλήθος Ρωμαϊκών και Βυζαντινών γλυπτών, που χρησιμοποιήθηκαν ως δομικά υλικά. Υπάρχουν πληροφορίες για λειτουργία Ελληνικού σχολείου ήδη από το 1876, ενώ το 1880 ιδρύθηκε αλληλοδιδακτική σχολή. Με τη δημιουργία της Βουλγαρικής Εξαρχίας πολλοί κάτοικοι έγιναν Εξαρχικοί και μια μακρά περίοδος εθνικών ανταγωνισμών ξεκίνησε, που κατέληξε στην ένοπλη φάση του, στο Μακεδονικό αγώνα. Πολλοί Πλευνιώτες έλαβαν τότε μέρος στο πλευρό της Ελλάδας, όπως οι Μακεδονομάχοι Άγγελος Βαλαβάνης, Πέτρος Βαλαβάνης, Δημήτριος Βολακλής, Άγγελος Γιαννίκης, Μιλτιάδης Καλαϊτζής, Θεόδωρος Κότιος, Γεώργιος Μαρινίδης και Αθανάσιος Τερνεκτσής. Η Πλεύνα περιήλθε στην Ελλάδα κατά τον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο και με τη Συνθήκη του Νεϊγύ το 1919. Κατά την προαιρετική ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας, 27 οικογένειες ρευστοποίησαν τις περιουσίες τους και κατέφυγαν στη Βουλγαρία. Το1922, στους ντόπιους κατοίκους, προστέθηκαν 17 οικογένειες (65 άτομα), πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Σήμερα, η Πετρούσα είναι ένα κεφαλοχώρι του Δήμου Προσοτσάνης. Στο χωριό δραστηριοποιείται ο αθλητικός σύλλογος Γ.Σ. Δόξα Πετρούσας, καθώς και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πετρουσαίων. Κάθε χρόνο πραγματοποιούνται εκδηλώσεις στο Φαράγγι Πετρούσας, όπου υπάρχει το Πέτρινο Θέατρο, κτισμένο με λίθους του φαραγγιού. Το 2010 πραγματοποιήθηκε στην Πετρούσα και τους Πύργους το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Αλεξίπτωτου Πλαγιάς. Κάθε χρόνο στις 7 Ιανουαρίου λαμβάνει χώρα το έθιμο της Μπάμπως (γνωστό ως Μπάμπιντεν), διονυσιακό δρώμενο καρναβαλιστών. Στον τομέα του Πολιτισμού, αξιόλογοι Πετρουσιώτες που έχουν διακριθεί, είναι ο λαϊκός ζωγράφος Άγγελος Κουγιουμτζής, ο αρχιτέκτων, γλύπτης και ζωγράφος Παύλος Άγγελος Κουγιουμτζής και ο ηθοποιός και σεναριογράφος του Αστραπόγιαννου Πέτρος Μακεδόνας.

Δημογραφική εξέλιξη

Ο πληθυσμός της δημοτικής κοινότητας Πετρούσσας το 2021 ήταν 1.659 κάτοικοι.

Μουσικοχορευτική παράδοση

Στη μουσική παράδοση της Πετρούσσας κυριαρχεί η ζυγιά λύρας-νταχαρέ. Στην ίδια ζυγιά μπορεί να συμμετέχουν περισσότερες από μία λύρες ή/και περισσότεροι από έναν νταχαρέδες. Η λύρα που ακούγεται εδώ είναι συνήθως η αχλαδόσχημη μακεδονική παραλλαγή του οργάνου, για το παίξιμο της οποίας χρησιμοποιείται τόσο η ψίχα του δαχτύλου όσο και το νύχι. Το ρεπερτόριο περιλαμβάνει τοπικούς σκοπούς και τραγούδια:

της ευρύτερης περιοχής της Μακεδονίας και της υπόλοιπης Ελλάδας:

αλλά και ευρωπαϊκά:

Σημαντικοί Πετρουσσιώτες

Άγγελος Κότιος, Καθηγητής και Πρύτανης Πανεπιστημίου Πειραιώς Κώστας Μοναχός, Τραγουδιστής λαϊκού τραγουδιού

Παραπομπές

Πηγές

Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος (επιστημονική επιμέλεια), Αφανείς, γηγενείς Μακεδονομάχοι, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008, σελ. 27 Δήμος Προσοτσάνης, Ιστορία του Δήμου Προσοτσάνης

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Παπαθανασίου, Μανώλης. «Φρούριο Πετρούσσας». Καστρολόγος. Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2020. Αγγελοπούλου, Παναγιώτα (2008). Πετρούσα: ο τόπος, οι άνθρωποι και η ιστορία τους τον 20ο αιώνα: υλικό για τη μονογραφία ενός χωριού της ανατολικής Μακεδονίας. http://hellanicus.lib.aegean.gr/handle/11610/14456.