Για οικισμούς κ.λπ. με την ονομασία Παραλία στην Αχαΐα, δείτε: Παραλία Αχαΐας (αποσαφήνιση). Για οικισμούς κ.λπ. με ίδιο όνομα στην Ελλάδα, δείτε: Παραλία.

Η Παραλία Αχαΐας, γνωστότερη ως Παραλία Πατρών ή πιο απλά και σε πιο τοπική κλίμακα ως Παραλία, είναι κωμόπολη της Αχαΐας που αποτελεί παράλληλα και προάστιο της Πάτρας. Εκτείνεται στο παράκτιο βορειοδυτικό τμήμα του νομού και νότια-νοτιοδυτικά της πόλης της Πάτρας. Αποτελεί έδρα της Δημοτικής Ενότητας Παραλίας (τέως δήμου) του Δήμου Πατρέων. Κατά την εθνική απογραφή του 2021 η Παραλία είχε πληθυσμό 5.378 μόνιμους κατοίκους. Η Παραλία απέχει οδικώς περίπου 6 χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης της Πάτρας και σύνορό της με αυτήν αποτελεί η συνοικία του Κόκκινου Μύλου, η οποία ανήκει εξίσου (εν μέρει) στην Πάτρα και την Παραλία.

Ιστορικά στοιχεία

Πρόκειται για σχετικά καινούριο οικισμό, συγκριτικά με τα περισσότερα χωριά της Αχαΐας, που δημιουργήθηκε στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα. Το χρονικό διάστημα 18/12/1920-1928 υπαγόταν διοικητικά στην τότε Κοινότητα Μιντιλογλίου ενώ από το 1928 έως τις 18/07/1947 ανήκε στην τότε Κοινότητα Ροΐτικων. Από το 1947 ως το 1997 αποτέλεσε την έδρα της ομώνυμης πρώην Κοινότητας Παραλίας. Με το ΦΕΚ 244Α της 04/12/1997, σύμφωνα με τη Διοικητική Μεταρρύθμιση «Καποδίστριας», προσαρτήθηκε στο Δήμο Παραλίας, του οποίου αποτέλεσε έδρα, μέχρι και το 2010 που εντάχθηκε στο διευρυμένο Δήμο Πατρέων (ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010) βάσει της Διοικητικής Μεταρρύθμισης «Καλλικράτης», όπου ανήκει μέχρι σήμερα. Η ονομασία του οικισμού επιλέχτηκε έτσι ώστε να προσδιορίσει τον οικισμό που δημιουργήθηκε στην παραλία της περιοχής του Μιντιλογλίου στις αρχές του 20ου αιώνα. Στην πλειοψηφία τους οι κάτοικοι της Παραλίας είναι μέτοικοι από την Ήπειρο, τα Καλάβρυτα, τη Λευκάδα και τη Σμύρνη. Οι κάτοικοι από τη Λευκάδα εγκαταστάθηκαν στην περιοχή γύρω στα 1968 ενώ τη δεκαετία του ’20, μετά την Μικρασιατική καταστροφή, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή και Μικρασιάτες πρόσφυγες. Τη δεκαετία του ’80 βρέθηκαν στην περιοχή, και συγκεκριμένα στις συνοικίες/θέσεις Εύα (Στάση Τσιρογιάννη) και Παλιουργίας, ελληνιστικές και ρωμαϊκές αρχαιότητες.

Δημογραφικά στοιχεία

Συγκεντρωτικά, η δημογραφική εξέλιξη του οικισμού της Παραλίας από το 1920 κ.εξ., σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές είναι η εξής:

Συνοικίες

Οι συνοικίες/θέσεις της Παραλίας είναι οι εξής: Εγγλέζικα, Εργατικές (Εργατικά) Εύας, Τσιρογιάννη, Εύα/Στάση Τσιρογιάννη, Ηπειρώτικα, Κόκκινος Μύλος, Μαραγκόπουλου, Μουρτά, Παλιουργιάς (ή Παληουριάς), ΠΙΚΠΑ, Χαραλαμπόπουλου. Μικρότερες γειτονιές είναι οι εξής: Βουκελαταίικα, Γιαλελαίικα, Κασπιραίικα, Κολοκυθαίικα, Οικονόμου. Οι εργατικές κατοικίες χτίστηκαν σχεδόν στα όρια των θέσεων Τσιρογιάννη και Παλιουργιάς και συχνά αποκαλούνται ως Εργατικές (Εργατικά) Εύας. Αυτές παραδόθηκαν και εγκαινιάστηκαν το 1998 και βρίσκονται σε απόσταση 1,3 χλμ. από τη θάλασσα μέσω της οδού της «25ης Μαρτίου».

Εκπαίδευση

Στην Παραλία υπάρχουν 4 νηπιαγωγεία, 3 δημοτικά, 2 γυμνάσια, 1 επαγγελματικό λύκειο (ΕΠΑ.Λ.) και 1 γενικό λύκειο (ΓΕ.Λ.), ενώ επίσης από το 2011 το Εκκλησιαστικό Γενικό Λύκειο Πατρών μεταφέρθηκε και στεγάζεται στην περιοχή επί της Παλαιάς Εθνικής Οδού Πατρών-Πύργου. Το 1ο, 2ο και 3ο Νηπιαγωγείο συστεγάζονται αντίστοιχα με το 1ο, 2ο και 3ο Δημοτικό Σχολείο σε τρία κτίρια. Το 1ο και 2ο Γυμνάσιο συστεγάζονται επίσης αντίστοιχα με το Γενικό Λύκειο και το Επαγγελματικό Λύκειο σε δύο κτήρια. Το 4ο Νηπιαγωγείο στεγάζεται μόνο του σε ένα κτίριο, όπως και το Γενικό Εκκλησιαστικό Λύκειο. Στην περιοχή Π.Ι.Κ.Π.Α., στο χώρο των παλιών κατασκηνώσεων και δίπλα από το γενικό λύκειο της περιοχής, κατασκευάζεται αυτή την περίοδο σχολική μονάδα για παιδιά με ειδικές ανάγκες (Α.μ.Ε.Α).

Εκκλησίες

Στον οικισμό της Παραλίας υπάρχουν τρεις εκκλησίες, αυτές είναι: ο ενοριακός ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου (περιοχή «Μουρτά»), ο ενοριακός ναός του Γενεθλίου του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου (περιοχή «Παλιουργιάς») και ο κοιμητηριακός ναός του Αγίου Γερασίμου.

Αξιοθέατα

Η περιοχή της Παραλίας φημίζεται για ένα όμορφο φυσικό φαινόμενο, το ειδυλλιακό ηλιοβασίλεμά της με τα κατακόκκινα και χρυσαφένια χρώματα που παίρνει ο ουρανός, όταν ο ήλιος τείνει προς τη δύση του. Ακόμα, αξίζει να επισκεφθεί κανείς την περιοχή με τα επιβλητικά αρχοντικά νεοκλασικά κτίρια, γνωστά ως «Εγγλέζικα», στην παραλιακή ζώνη.

Αθλητισμός

Α.Π.Σ. Δόξα Παραλίας

Η Δόξα Παραλίας είναι το κορυφαίο ποδοσφαιρικό σωματείο της περιοχής. Αποτελεί ομάδα-μέλος του δυναμικού της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αχαΐας (Ε.Π.Σ.Α.) και σήμερα αγωνίζεται στο Πρωτάθλημα της Α΄ Κατηγορίας της Αχαΐας. Ιδρύθηκε επισήμως το 1968 και έχει ως έδρα το Δημοτικό Γήπεδο Παραλίας. Το παλιό γήπεδο της ομάδας βρισκόταν σε τοποθεσία στην περιοχή όπου εκεί τώρα βρίσκονται χτισμένες οι Εργατικές Κατοικίες Παραλίας.

Χρώματα & έμβλημα Τα επίσημα και παραδοσιακά χρώματα της Δόξας Παραλίας είναι το κόκκινο και το λευκό, ενώ ως έμβλημα της έχει έναν ποδοσφαιριστή ντυμένο με δίχρωμη εμφάνιση στα χρώματα της ομάδας καθώς και με την μπάλα στα πόδια του. Στο έμβλημα, επίσης, αναγράφονται εντός πλαισίου κυκλικώς της απεικόνισης του αθλητή, η ονομασία του σωματείου και το έτος ιδρύσεως του. Η ομάδα τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιεί συχνά στις εμφανίσεις της, πέραν του κόκκινου και του λευκού, και το μπλε.

Ίδρυση & πρώτα χρόνια Η ομάδα ιδρύθηκε ανεπίσημα το 1958 από τον Δημήτριο Πασχαλίδη, τον Γεώργιο Πουλιάση, τον Αθανάσιο Λαμπρόπουλο, τον Νικόλαο Μουρτά και με τη βοήθεια του Γιάννη «Τσανάκια», του Σπύρου Κωσταντινάκου και άλλων. Αυτοί οι Παραλιώτες στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’60 συγκέντρωσαν παιδιά και νέους της περιοχής για παίκτες της ομάδας και ξεκίνησαν τις διαδικασίες για την επισημοποίηση της Δόξας. Αναγνωρίσθηκε επίσημα το 1968 έπειτα από την συγχώνευση της με την προϋπάρχουσα γειτονική ομάδα της Αναγέννησης Παραλίας που αγωνιζόταν στην τελευταία κατηγορία των τοπικών πρωταθλημάτων της Αχαΐας. Το πρώτο της διοικητικό συμβούλιο (Δ.Σ.) της Δόξας αποτέλεσαν ο Δημήτριος Πασχαλίδης, ο Νικόλαος Μουρτάς, ο Κωνσταντίνος Οικονόμου, ο Γεώργιος Πουλιάσης, ο Αθανάσιος Λαμπρόπουλος, ο Ηλίας Αλεξόπουλος και ο Νικόλαος Μπαροτζόγλου. Σημαντικό ρόλο στην αρχική πορεία της ομάδας έπαιξε ο Δημήτριος Κρητικός που διετέλεσε καθήκοντα προπονητή και ο οποίος είχε εικοσαετή εμπειρία ως ποδοσφαιριστής σε σπουδαίες ομάδες όπως η Παναχαϊκή. Ο Κρητικός είχε στη διάθεση του 25 παιδιά, ηλικίας 12 έως 22 ετών, ωστόσο με εντατική και συνεχή δουλειά, πειθαρχία και μεράκι κατάφερε να δημιουργήσει μια ομάδα που κατά κοινή ομολογία ανήκε στις ομάδες που έπαιζαν κορυφαίο ποδόσφαιρο σε ερασιτεχνικό επίπεδο. Το θέαμα που προσέφερε εκείνη η ομάδα στην τοπική κοινωνία ήταν εξαίρετο, σε σημείο που πολλοί πατρινοί φίλαθλοι ενδιαφέρονταν να μάθουν που αγωνίζεται η Δόξα, για να την παρακολουθήσουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1971 και το 1972 η Δόξα σε φιλικά παιχνίδια με την ομάδα της Παναχαϊκής, την είχε κοντράρει σε μεγάλο βαθμό και ο προπονητής της δεύτερης ο Άγγλος Γκίνες είχε δηλώσει ότι δεν είχε ξαναδεί ερασιτεχνική ομάδα να παίζει τέτοιο ποδόσφαιρο, παρά το νεαρό της ηλικίας των ποδοσφαιριστών της. Επίσης σε αγώνα κυπέλλου εκείνη την εποχή η Δόξα είχε κερδίσει 6-2 την Αχαϊκή στο γήπεδό της στην Κάτω Αχαΐα (Αχαγιά). Κορυφαίοι ποδοσφαιριστές της πρώτης ομάδας της Δόξας Παραλίας θεωρούνται οι: Ανδρέας Κόγκος, Χάρης Λιβιεράτος, Γιάννης Λαμπρόπουλος, Ηλίας Δημητρόπουλος, Θωμάς Χατζηθανασίου και Λορέντζος Κώσιος.

Σημαντικές διακρίσεις Την σεζόν 1980-81 η ομάδα της Δόξας κατέλαβε την πρώτη θέση του ομίλου της στο Πρωτάθλημα της Α΄ Κατηγορίας της Ε.Π.Σ. Πατρών (Αχαΐας πλέον) και κλήθηκε να αντιμετωπίσει στον τελικό δύο αγώνων, έναν εντός και έναν εκτός έδρας, την πρώτη ομάδα του άλλου ομίλου, την Θύελλα Πατρών, τελικά όμως στους αγώνες που ακολούθησαν η Δόξα δεν κατάφερε να στεφθεί πρωταθλήτρια ομάδα και να κερδίσει την άνοδο της στην Δ΄ Εθνική για πρώτη φορά στην ιστορία της. Την σεζόν 2002-03 η Δόξα αναδείχτηκε πρώτη στον 2ο Όμιλο της Α΄ Κατηγορίας της Ε.Π.Σ. Αχαΐας αλλά ηττήθηκε και στους δύο αγώνες του διπλού τελικού για την ανάδειξη του πρωταθλητή από τον πρώτο του 1ου Ομίλου Φωστήρα Οβρυάς με σκορ 2-1 και 2-0, εντός και εκτός έδρας αντίστοιχα, χάνοντας τον τίτλο της πρωταθλήτριας Αχαΐας και την άνοδο στην Δ΄ Εθνική για δεύτερη φορά στους τελικούς έπειτα από 22 χρόνια. Η Δόξα έχει καταφέρει αρκετές φορές να κατακτήσει τον τίτλο της πρωταθλήτριας στην δεύτερη τοπική κατηγορία (Σούπερ Β΄, Β΄, Α1΄), καθώς και στις χαμηλότερες.

Δημοτικό Γήπεδο Παραλίας

Το Γήπεδο της Παραλίας βρίσκεται σε παράκτια θέση στην περιοχή της Εύας και δίπλα στην Παλαιά Εθνική Οδό Πατρών-Πύργου στην Παραλία, σε απόσταση περίπου 6,5 χιλιόμετρα μακριά από το κέντρο της πόλης της Πάτρας, μέσω του τοπικού οδικού δικτύου. Αποτελεί την έδρα της τοπικής Δόξας. Το γήπεδο στο παρελθόν ήταν "ξερό", έως και το 2009 που με την συμβολή του τότε δήμαρχου του τέως Δήμου Παραλίας (δημοτική ενότητα του Δήμου Πατρέων πλέον), Δημήτριου Τσίγκα, τοποθετήθηκε φυσικός χλοοτάπητας, ενώ την ίδια περίοδο παράλληλα πραγματοποιήθηκαν κάποιες μικρές ανακαινιστικές αλλαγές και τοποθετήθηκε μικρή κερκίδα στην βόρεια πλευρά του γηπέδου.

Λοιπές αθλητικές ομάδες

Στην περιοχή δραστηριοποιούνται οι αθλητικοί σύλλογοι Α.Ο. Σείριος και Ε.Α. Παραλίας. Ο Σείριος ιδρύθηκε το 1997 με τμήμα ομάδας μπάσκετ. Το 2000 ξεκίνησαν τμήματα μπέιζμπολ ανδρών και σόφτμπολ γυναικών, ενώ το 2005 συμμετείχε μια φορά στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα με ομάδα σόφτμπολ ανδρών. Από το 2007 το τμήμα μπέιζμπολ είναι ανενεργό. Η Ε.Α. Παραλίας ιδρύθηκε το 1992 και διαθέτει ανδρικά και γυναικεία τμήματα μπάσκετ όλων των ηλικιακών ομάδων, καθώς και τμήμα βόλλεϋ γυναικών. Έδρα της ομάδας αποτελεί το Κλειστό Γυμναστήριο Ροΐτικων, ενώ διαθέτει και αθλητικές εγκαταστάσεις με ανοιχτούς αγωνιστικούς χώρους στην Παραλία, έναντι του πρώην ΠΙΚΠΑ και δίπλα στην εκεί ακτή.

Λοιπά στοιχεία

Στην Παραλία, μεταξύ άλλων, υπάρχουν καταστήματα διαφόρων ειδών (διασκέδασης, εστίασης, εμπορικού χαρακτήρα κ.λπ.), φαρμακεία, όπως επίσης και ΚΕΠ. Παλιότερα στην περιοχή των Εργατικών Εύας λειτουργούσε και υποκατάστημα του ΙΚΑ, ενώ σήμερα και από το 2018 λειτουργεί Τοπική Μονάδα Υγείας (ΤΟΜΥ). Στο παραθαλάσσιο μέτωπο της Παραλίας εκβάλουν οι μικροί ποταμοί Λυγιάς (στα όρια των περιοχών Εγγλέζικα και Τσαούση) και Παναγίτσα (στα όρια των περιοχών Κόκκινου Μύλου και Μαραγκόπουλου).

Συγκοινωνίες

Η περιοχή εξυπηρετείται από τις 29 Φεβρουαρίου 2020 από τη Γραμμή 2 του Προαστιακού Σιδηρόδρομου Πάτρας μέσω της στάσης «Παραλία / Paralia» στη θέση «Εύα»/«Στάση Τσιρογιάννη» επί των οδών «25ης Μαρτίου» και «Σουνίου»/«Αγίου Σπυρίδωνος» ενώ τμήμα του οικιστικού ιστού της κωμόπολης εξυπηρετείται επίσης μέσω της στάσης «Τσαούση - Μιντιλόγλι / Tsaousi - Mintilogli» στη θέση Τσαούση.

Δείτε επίσης

Δήμος Παραλίας Αχαΐας

Παραπομπές και υποσημειώσεις

Πηγές

Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012). Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9. Ν.Ι. Λυμπέρη, Οδηγός Πατρών, Πάτρα 2005, 4η έκδοση. Βασίλειος Οικονομόπουλος (εκδ.), Πατρινό Αθλητικό Πανόραμα, Εκδόσεις «ΠΑΝΟΡΑΜΑ», Πάτρα 1994, λήμμα Δόξα Παραλίας. Τάσσος Σταθόπουλος, Αχαϊκό Ποδόσφαιρο. Εκατόν είκοσι χρόνια (1891-2010), Εκδόσεις «Γιάννης Πικραμένος», Πάτρα 2010. ISBN 978-960-6628-27-6. Α.Π.Σ. Δόξα Παραλίας, 1968-2003. Απ' το παρελθόν στο μέλλον, ένθετο στην εφημερίδα Sportweek. Αθλητική εφημερίδα της Αχαΐας, Πάτρα 2003. 1o Γυμνάσιο Παραλίας Αχαΐας, Φωτογράφισαν το χθες... Φωτογραφίζουμε το σήμερα..., Πολιτιστικό Πρόγραμμα 2005-06, Τυπογραφείο «Κοντογιαννάτος Γραφικές Τέχνες», Πάτρα χ.χ.

Βιβλιογραφία

Γεώργιος Ι. Ανδρουτσόπουλος, Όψεις ενοριακής διοικητικής οργανώσεως στην Εκκλησία των Πατρών κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα (1830-1930) (με βάση ανέκδοτες αρχειακές πηγές), Εκδόσεις Πελοπόννησος, Πάτρα 2017. ISBN 978-618-83426-0-6. Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010. Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν λεξικόν των Πατρών, Τόμος Β΄, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Παραλία.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Παραλίας Πατρών. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 04/11/2017. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Παραλίας Πατρών. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 08/11/2017. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δήμου Παραλίας Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 04/11/2017. Τουριστικός οδηγός Νομού Αχαΐας - Δήμος Παραλίας Αχαΐας, nea.gr. Ανακτήθηκε από το αρχειοθετημένο πρωτότυπο: 04/09/2016. Φωτογραφική παρουσίαση του 2014 της ακτογραμμής στο ύψος της περιοχής της Παραλίας Πατρών: 1ο τμήμα, 2ο τμήμα, 3ο τμήμα, 4ο τμήμα. tripinview.com. Ανακτήθηκε: 05/04/2019.